اختیار خرید (Call option)

بازار اختیار معامله فرصتی مغتنم اما مهجور

راه‌اندازی بازار قراردادهای اختیار معامله به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم پوشش ریسک در بازار سرمایه کشور اتفاقی مبارک و میمون است. این بازار فرصتی مناسب برای فعالان اقتصادی فراهم می‌آورد تا در زمان رشد و رکود بازار از مزایای آن منتفع شوند. بررسی اجمالی حجم معاملات این بازار حاکی از رشد جذابیت این ابزار دارد به‌طوری که از ابتدای راه‌اندازی این ابزار تا ابتدای خرداد ماه مجموع حجم معاملات برابر با ۱۷۷ هزار و ۱۷۸قرارداد بوده است.

توحید کاظمی

دکترای حسابداری

راه‌اندازی بازار قراردادهای اختیار معامله به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم پوشش ریسک در بازار سرمایه کشور اتفاقی مبارک و میمون است. این بازار فرصتی مناسب برای فعالان اقتصادی فراهم می‌آورد تا در زمان رشد و رکود بازار از مزایای آن منتفع شوند. بررسی اجمالی حجم معاملات این بازار حاکی از رشد جذابیت این ابزار دارد به‌طوری که از ابتدای راه‌اندازی این ابزار تا ابتدای خرداد ماه مجموع حجم معاملات برابر با ۱۷۷ هزار و ۱۷۸قرارداد بوده است. با عنایت به حجم این قراردادها، ۱۷۷ هزارو ۱۷۸ اختیار معامله روی یک میلیاردو ۷۷۱ میلیون و ۷۸۰هزار سهام پایه مبادله شده است. نوپا بودن بازار اختیار معامله و اقدامات حمایتی در راستای توسعه بازار مزبور (مانند عدم تخصیص کارمزد ارکان به استثنا کارمزد کارگزار) نشان می‌دهد این محصول بازار سرمایه در اولین مرحله از چرخه عمر (مرحله معرفی) خود قرار دارد. در طی مرحله معرفی، فعالیت‌های ترویجی زیادی برای بالا بردن سطح آگاهی نسبت به محصول جدید ارائه می‌شود. در این راستا آشنایی سرمایه‌گذاران با منافع بازار اختیار معامله اهمیت فراوانی دارد. سرمایه‌گذار فعال در بازار اختیار معامله علاوه بر بهره‌مندی از منافع مدیریت ریسک دارایی پایه می‌تواند با اخذ راهبردهای سود‌آور در شرایط رونق و نزول بازار منتفع شود. این نوشتار سعی دارد با ارائه مصادیق واقعی، راهبردهای مزبور را معرفی کند.

در یک حالت کلی راهبردهای معاملاتی ترکیبی با استفاده از قراردادهای اختیار معامله در دو گروه راهبردهای ترکیبی نامتقارن و راهبردهای ترکیبی متقارن طبقه‌بندی می‌شوند. در حال حاضر با توجه به محدودیت‌های موجود برای سرمایه‌گذاران درخصوص اخذ موقعیت فروش در بازار اختیار معامله سهام، استفاده از راهبردهای ترکیبی نامتقارن میسر نیست. در مقابل سرمایه گذار می‌تواند با اخذ یکی از راهبردهای ترکیبی متقارن با نوسان قیمت سهام پایه، در حالت رشد و نزول قیمت منتفع شود. از متداول‌ترین راهبردهای ترکیبی متقارن، راهبرد استرادل است. این راهبرد، خرید قرارداد اختیار خرید (long call option) و خرید قرارداد اختیار فروش (long put option) یک دارایی را با قیمت اعمال و سررسید یکسان در برمی‌گیرد. با عنایت به اروپایی بودن قراردادهای اختیار معامله عرضه شده در بازار، این راهبرد زمانی سودآور خواهد بود که قیمت سهام پایه در تاریخ سررسید متفاوت از قیمت اعمال آن باشد. هر چه این اختلاف (نوسان قیمت - رشد یا نزول) بیشتر باشد، سود حاصل از راهبرد بیشتر خواهد بود. در ادامه با مثالی واقعی راهبرد استرادل ارائه می‌شود.

فرض کنید یک سرمایه گذار در تاریخ ۹ بهمن۱۳۹۵ قصد دارد راهبرد معاملاتی استرادل روی سهام شرکت ملی صنایع مس ایران اتخاذ کند. این سرمایه‌گذار باید اقدام به اخذ یک موقعیت خرید در اختیار خرید و یک خرید در اختیار فروش سهام مزبور با قیمت اعمال و سررسید یکسان کند. سرمایه‌گذار اختیار معامله با قیمت اعمال ۱۹۰۰ ریال و تاریخ سررسید ۲۳ بهمن۱۳۹۵ را انتخاب می‌کند. قیمت اختیار خرید هر سهم در تاریخ ۹ بهمن ۹۵ برابر با ۷۴ ریال و قیمت اختیار فروش هر اختیار خرید (Call option) سهم در این تاریخ برابر با ۸ ریال است. جریان وجه نقد خرید و فروش قراردادهای اختیار معامله فوق بدون در نظر گرفتن هزینه معاملات در تاریخ ۰۹/ ۱۱/ ۱۳۹۵ به شرح زیر است:

۱) وجه پرداختی بابت خرید اختیار خرید: (۷۴۰۰۰۰) = (۱۰۰۰۰ × ۷۴)

۲) وجه پرداختی بابت خرید اختیار فروش: (۸۰۰۰۰) = (۱۰۰۰۰ × ۸)

قیمت پایانی سهم در تاریخ سررسید اختیار (۲۳/ ۱۱/ ۱۳۹۵) برابر با ۲۰۷۰ ریال است. به این ترتیب در تاریخ سررسید اختیار خرید در سود بوده و اعمال می‌شود اما اختیار فروش در زیان بوده و اعمال نخواهد شد. بنابراین با اعمال اختیار خرید توسط سرمایه گذار، او می‌تواند ۱۰ هزار سهم شرکت صنایع ملی مس را که قیمت آن در بازار ۲۰۷۰ ریال است، به قیمت ۱۹۰۰ ریال خریداری کند. با اعمال این اختیار سرمایه‌گذار سودی برابر با ۱۰۰۰۰ × (۱۹۰۰ - ۲۰۷۰) یا یک میلیون و ۷۰۰هزار ریال کسب خواهد کرد.

از این رو سرمایه گذار در تاریخ ۰۹/ ۱۱/ ۱۳۹۵ مبلغ ۸۲۰‌هزار ریال پرداخت می‌کند که علاوه بر پوشش ریسک خود نسبت به نوسان قیمت ۱۰ هزار سهم پایه (کاهش یا افزایش قیمت)، عایدی معادل یک میلیون و ۷۰۰هزار ریال در ۲۳ بهمن ۹۵ کسب خواهد کرد. به بیان دیگر سود خالص سرمایه‌گذار با اخذ راهبرد فوق برابر با ۸۸۰ هزار ریال است. محاسبات فوق کسب سود ۱۰۷ درصدی در طول ۸ روز کاری را تایید می‌کند. الگوی سود این راهبرد در شکل زیر ارائه شده است. باید توجه داشت برای ورود به ناحیه سودآوری، قیمت سهام پایه حداقل باید به اندازه (قیمت اختیار خرید + قیمت اختیار فروش) کاهش یا افزایش یابد.

اصطلاح Call در بازارهای مالی به چه معناست؟

اصطلاح call، می‌تواند دو معنی داشته باشد. می‌تواند به قرارداد اختیاری اشاره کند که این حق (و نه الزام) را‌ به مالک آن می‌دهد تا مقداری مشخص از یک دارایی پایه را، به‌قیمتی معین و در مدت زمانی مشخص شده خریداری کند. (call) همچنین می‌تواند به مزایدهٔ خرید (Call Auction) نیز اشاره کند، زمانی که خریداران قیمت حداکثری قابل‌پذیرشی را برای خرید تنظیم می‌کنند، و فروشندگان نیز قیمت حداقلی رضایت‌بخشی را برای فروختن یک اوراق قرضه در یک مبادله تنظیم می‌کنند، همتاسازی خریداران و فروشندگان در این فرایند، موجب افزایش نقدینگی (liquidity) و کاهش نوسان در بازار می‌شود. گاهی از این مزایده به‌عنوان دستور خرید در بازار ( call market) یاد می‌شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد قرارداد اختیاری می‌توانید از مطلب آموزشی «قرارداد اختیار معامله خرید (Call Option) چیست؟» دیدن نمایید.

نکات مهم اصطلاح Call در بازارهای مالی:

• اصطلاح اختیار خرید (call) می‌تواند به مزایدهٔ خرید و یا اختیار خرید اشاره کند.
• دستور مزایدهٔ خرید، یک روش معامله است که در بازارهای غیرنقدینه، برای تعیین قیمت اوراق قرضه استفاده می‌شود.
• دستور اختیار خرید (call option)، یک حق و نه یک الزام برای خریدار است، تا بتواند یک سند پایه را به‌قیمت اعمالِ تعیین‌شده در محدودهٔ زمانی مشخصی خریداری کند.

مبانی اصطلاح Call در بازارهای مالی

مزایدهٔ خرید (Call Auction) همچنین به‌عنوان دستور خرید (call market) نیز شناخته می‌شود. مزایدهٔ خرید، روشی معاملاتی برای مبادلهٔ اوراق قرضه است که در آن، قیمت‌ها براساس انجام معامله در بازهٔ زمانی معینی تعیین می‌شود. یک دستور خرید اختیاری (call option) محصول مشتقه‌ای به‌شمار می‌آید که در در بازارهای رسمی، و یا در بازارهای خارج از بورس (over-the-counter) مورد معامله قرار می‌گیرد. اصطلاح (call) همچنین توسط وام‌دهندگان، به‌هنگامی که درخواست بازپرداخت کامل پول پیش‌پرداختی را می‌کنند نیز استفاده می‌شود.

در عکس زیر مثالی از خرید قرارداد اختیار خرید را می‌بینیم

و در عکس زیر، مثالی از فروش یک قرارداد اختیار خرید اختیار خرید (Call option) را می‌بینیم

اختیار خرید (call option) اصطلاح Call در بازارهای مالی

در اختیارات خرید، سند پایه می‌تواند یک سهم، اوراق قرضه، یک ارز خارجی، کالا یا هر سند معامله‌شدهٔ دیگری باشد. مالک قرارداد خرید، این حق (و نه الزام) را دارد تا اسناد اوراق قرضهٔ پایه تحت قیمت اعمالی تعیین‌شده، و در بازهٔ زمانی مشخصی خریداری کند. فروشندهٔ قرارداد اختیار در برخی مواقع نویسنده (Writer) نیز خطاب می‌شود. یک فروشندهٔ قرارداد باید به مفاد قرارداد، در صورت اعمال شدن اختیار (option) عمل کرده و دارایی پایه را تحویل دهد.

وقتی که قیمت اعمال بر روی دستور (call) کمتر از قیمت بازار (market price) در موعد اعمال قرارداد باشد، دارندهٔ اختیار می‌تواند از قرارداد اختیار خریدش برای خرید اسناد به‌قیمت اعمال که در حال حاضر کمتر از قیمت بازار می‌باشد، استفاده کند. اگر قیمت بازار کمتر از قیمت اعمال باشد، دستور بدون استفاده و فاقد ارزش، منقضی می‌شود. یک قرارداد اختیار خرید همچنین می‌تواند براساس حرکات بازار دارای ارزش حقیقی باشد و پیش از تاریخ سررسیدش فروخته شود.

اختیار فروش (put) درست برعکس اختیار خرید عمل می‌کند. مالک قرارداد فروش، این حق (و نه الزام) را دارد تا اسناد پایه خود را به قیمت اعمال معینی در بازهٔ زمانی مشخصی بفروشد. معامله‌گران قراردادهای مشتقه، معمولاً قراردادهای اختیار خرید و فروش را برای کاهش، افزایش یا مدیریت میزان ریسکی که انجام می‌دهند ترکیب می‌کنند.

مزایدهٔ خرید (call auction) اصطلاح Call در بازارهای اختیار خرید (Call option) مالی

در یک مزایدهٔ خرید، بازار مربوطه، یک چارچوب زمانی مشخصی را برای یک معامله صحیح تنظیم می‌کند.

مزایده‌هایی که مبادله‌های کوچک‌تر و تعداد محدودی از سهام را پیشنهاد می‌دهند، یکی از متداول‌ترین انواع مزایده‌ها هستند. تمام اوراق، می‌توانند به‌صورت هم‌زمان برای معاملهٔ فروخته شده یا به‌صورت پی‌درپی معامله شوند. خریداران یک سهم، قیمت حداکثری قابل‌پذیرش خود، و فروشندگان نیز قیمت حداقلی قابل‌پذیرش خود را قید می‌کنند. تمام معامله‌گران متقاضی باید به‌صورت هم‌زمان در بازار حاضر باشند. به‌هنگام پایان بازهٔ مزایده خرید، اوراق قرضه تا زمان دستور خرید بعدی غیرنقد خواهند بود. گاهی اوقات، هنگامی که دولت‌ها قصد فروش اسناد خزانه، اسناد دولتی و سهام را دارند، از مزایده‌های خرید بهره می‌برند.

مهم است که به یاد داشته باشید که دستورهای یک مزایده خرید، دستورهایی از پیش قیمت‌گذاری شده هستند، به این معنا که شرکت‌کنندگان پیشاپیش قیمتی را که مایل به پرداخت یا دریافت آن هستند را تعیین نموده‌اند. شرکت‌کنندگان یک مزایده نمی‌توانند محدودیتی برای مقدار سود و زیان خود قائل شوند. و این به آن دلیل است که دستورشان براساس قیمتی که به‌هنگام رسیدن به مزایده تعیین کردند برقرار است.

مثالی از اختیار خرید (call option) اصطلاح Call در بازارهای مالی

فرض کنید معامله‌گری یک قرارداد اختیار خرید را با هزینه کل 2 دلار برای سهام شرکت اپل (Apple) به‌قیمت اعمالی 100 دلار می‌خرد. قرارداد برای منقضی شدن تا یک ماه آینده تنظیم شده است. قرارداد اختیار خرید این حق (بدون هیچ الزامی) را به خریدار می‌دهد تا سهام شرکت اپل را که به‌هنگام اعطا شدن قرارداد اختیار، در حال معامله شدن به‌قیمت اختیار خرید (Call option) 120 دلار بود یک ماه بعد با قیمت 100 دلار بخرد. اگر یک ماه بعد سهام اپل در حال معامله شدن در قیمتی زیر 100 دلار باشد، این اختیار خرید بدون هیچ‌گونه ارزشی منقضی خواهد شد. ولی هر قیمتی بالای 100 دلار، این فرصت را به‌خریدار قرارداد می‌دهد تا سهام آن شرکت را به‌قیمتی ارزان‌تر از قیمت بازار خریداری نماید.

مثالی از مزایدهٔ خرید اصطلاح Call در بازارهای مالی

فرض کنید قیمت سهام شرکت ABC ، قرار است با مزایده خرید (call auction) تعیین شود و 3 خریدار برای این سهام وجود دارند. شخص X، شخص Y و شخص Z.

X، یک دستور خرید برای 10.000 عدد از سهام شرکت ABC به قیمت 10 دلار به ازای هر سهم را قرار داده است، در حالی که Y و Z هر کدام به‌ترتیب دستور خرید 5.000 و 2.500 سهم به‌قیمت‌های 8 و 12 دلار به‌ازای هر سهم را قرار داده‌اند. از آنجایی که X بیشترین تعداد سهم را در دستور خرید خود دارد، او برندهٔ این مزایده شده و سهام به‌ازای 10 دلار برای هر سهم اختیار خرید (Call option) در بازار بورس به فروش خواهند رسید. Y و Z نیز قیمتی مشابه با X را می‌پردازند. پروسه مشابهی را نیز می‌توان برای در نظر گرفتن قیمت فروش سهام مورد استفاده قرار داد.

قرارداد اختیار معامله (Option Contract) چیست؟ | قرارداد اختیار (Option Contract)

سرمایه گذاران در هر زمینه ای معمولا با اصطلاح قرارداد اختیار (Option Contract) در یک معامله آشنا هستند. شما چطور؟ آیا شما نیز جز افرادی هستید که در زمینه های مختلف سرمایه گذاری کرده اند؟ آیا با این اصطلاح آشنا هستید؟ بیائید در این مقاله به بررسی قرارداد اختیار (Option Contract) معاملات بپردازیم. با رمزینکس همراه شوید.

قرارداد اختیار (Option Contract) چیست؟

به زبان ساده می توان گفت که قرارداد اختیار یک ابزار مالی است که سرمایه گذاران در هر زمینه ای، می توانند از آن برای پیش بینی تغییرات بازار و یا تغییرات پورتفولیوی آن ها استفاده کنند.

یک قرارداد اختیار برای دارنده ی آن حقی را جهت خرید یا فروش مقدار مشخصی از سهام اصلی ، شاخص یا کالا با یک قیمت ثابت تا یک تاریخ معین، تعیین می کند اما بدون هیچ تعهدی. قرارداد اختیار ، یک قرارداد مشتق نامیده می شود زیرا ارزش آن به قیمت اصلی بازار آن بستگی دارد.

برای بخش اختیار در قرارداد اختیار یا Option Contract دو گزینه در نظر گرفته شده است که عبارتند از :

• Call : برای دارنده ی آن این حق را قائل می شود تا سهام اصلی یا کالای اساسی خود را خریداری کند.
• Put : دارنده ی این نوع قرارداد حق فروش آن سهام یا کالا را دارد.

با وجودی که قراردادهای اختیار مبتنی بر انواع بازارها از جمله بازارهای عجیب و غریب خارج از کشور نیز وجود دارد ، بیشتر سرمایه گذاران گزینه های موجود در سهام های معمولی را خریداری کرده و می فروشند.

این موضوع بسیار مهم است زیرا اختیارهایی که معاملات آن ها در بورس های داخلی انجام می شود استاندارد و تنظیم شده هستند. این بدان معنی است که شما می توانید مطمئن باشید آنچه خریداری می کنید دقیقاً همان چیزی است که در ذهن دارید.

به این نکته توجه کنید که یک سرمایه گذار باید در مورد اینکه چه کسی اختیارات را می فروشد و اینکه شما در حال پرداخت پول به چه کسی هستید، نگرانی داشته باشد. از دیگر این روش های میتوان به کپی تریدینگ اشاره کرد که در مقاله «کپی تریدینگ (Copy Trading) یا معاملات رونویس چیست؟» به طور کامل به آن پرداخته شده است.

آیا مایلید تا با اختیار خرید (Call option) بخش های قرارداد اختیار آشنا شوید؟ پس همچنان با رمزینکس همراه باشید.

بخش های یک قرارداد اختیار (Option Contract) معامله را بشناسید

به طور کلی اصطلاحات یک تجارت ، در قرارداد اختیار آن تجارت و معامله تعریف می شود. در این بخش ما یک مثال در مورد موارد موجود در قرارداد اختیار را برای شما آورده ایم. گرچه ممکن است ترتیب این موارد در قراردادهای مختلف، متفاوت باشد؛ اما فرمت هرچه که باشد، آنچه در ادامه برای شما خواهیم گفت، همه ی آنچه می باشد که شما لازم دارید تا اصطلاحات قرارداد اختیار را با آن تعریف کنید.

• سهام اصلی برای اختیار، به طور مثال شرکت اپل
• تاریخ انقضای اختیار
• تعیین نوع اختیار که از نوع put است یا call
• آخرین قیمت. این عددی است که آخرین خریدار برای آن پرداخته است. این عدد باید در ۱۰۰ ضرب شود تا قیمت آن به دلار محاسبه شود.

چگونه از قرارداد اختیار استفاده می شود؟

به طور کلی دو لیل اصلی برای استفاده از قرارداد اختیار وجود دارد که عبارتند از : پیش بینی و مراقبت.

بسیاری از سرمایه گذاران ترجیح می دند به جای خرید یا فروش کامل سهام اصلی، به استفاده از پیش بینی ها و گمانه زنی ها بپردازند.

به عنوان مثال ، اگر شما در بورس سهام صعودی قرار گرفته اید ، می توانید برای کسری از هزینه سهام خود ، گزینه call در آن سهام را خریداری کنید. اگر سهام روند افزایشی داشته باشد ، درصد بازده در گزینه های شما می تواند چندین برابر آنچه شما برای تملک سهام می خواهید، باشد.

روش های بسیار زیادی برای استفاده از قراردادهای اختیار وجود دارد. شما حتی می توانید آنها را ترکیب کنید تا استراتژی های سفارشی ایجاد کنید که بتوانید درآمد بیشتری کسب کنید. در کل می توانید به هر اندازه که مایل هستید، آن را ساده یا پیچیده کنید.

در این اختیار خرید (Call option) مقاله سعی کردیم شما را با قرارداد اختیار (Option Contract) معامله آشنا کنیم. امید است آنچه گفته شد مورد توجه و رضایت شما واقع شده باشد.